Erazm i filozofia

Juliusz Domański

Erazm z Rotterdamu nie należy zapewne do osobistości, które byśmy spontanicznie kojarzyli z filozofią. Chętniej i bodaj trafniej określamy go jako humanistę uprawiającego pisarstwo obyczajowe i religijne, jako reformatora religii i moralności chrześcijańskiej. Toteż nawet najbardziej skrupulatne opracowania dziejów filozofii niewiele mają o Erazmie do powiedzenia. Umieszczają go co najwyżej w tle tych dziejów, nie zaś w ich głównym nurcie. On sam posługiwał się często kategorią philosophia Christi, używając jej jako nazwy autentycznego chrześcijaństwa, nieskażonego jeszcze przez "pogańską" filozofię średniowiecznej scholastyki. Czy w użyciu tej nazwy wyrażała się przekornie tylko niechęć Erazma do filozofii w ogóle, czy też operował on jakimś swoistym jej rozumieniem, które pozwalało mu ostro krytykować filozofię i jednocześnie posługiwać się słowem "filozofia" w odniesieniu do Ewangelii? Książka ta jest próbą odpowiedzi na tak postawione pytanie. Z analizy skąpych, najczęściej przygodnych wypowiedzi, zebranych z najrozmaitszych utworów gigantycznej twórczości pisarskiej wielkiego humanisty, konstruuję takie Erazmowe pojęcie filozofii, które mianem "filozofia Chrystusa" pozwalało mu posługiwać się w najdosłowniejszym sensie; ukazuję też starożytne - klasyczne i chrześcijańskie - źródła tego pojęcia i jego bliższe Erazmowi chronologicznie takiego pojęcia parantele.   źródło opisu: Fundacja Aletheia 2001 źródło okładki: Fundacja Aletheia 2001